بررسی بحران قره باغ با تکیه بر نقش روسیه

دمیتری فورمن در مقاله "تحول منازعه قره باغ" بحران قره باغ را به چند مرحله تقسیم کرده و هر کدام ار توضیح داده از دید او بحران قره داغ شامل مراحل ذیل می باشد: -1 مرحله نهفته -2 مرحله انفجار -3 مرحله بلوغ منازعه -4 مرحله افول -5 مرحله خاتمه و در آخر مقاله اشاره می کند بحران قره باغ دارای دو جنبه درونی و بیرونی است و جنبه درونی آن منازعه ای است بر سر منطقه خودمختار قره باغ که در داخل آذربایجان واقع شده و ساکنین آن عمدتا ارمنی هستند اما جنبه بیرونی این منازعه بر سر تایید و شناسایی "مشروعیت و تمامیت " ارامنه و آذریها می باشد و ریشه آن بیشتر در وقایع سال 1915 نهفته است تا تحولات اخیر و صراحتا می گوید که متغیرهای خارجی از اجزای لاینفک تجزیه و تحلیل اختلاف هستند. هر چند ریشه های اختلاف در سطح منطقه است ولی سیر تطویل و تکامل آن با تداخل عوامل خارجی پیوند خورده است . اسمولانسکی در مقاله "روسیه و قفقاز و مسله قره باغ کوهستانی" پس از بررسی ریشه ها و تاریخ بحران قره باغ، به نقش روسیه در این بحران پرداخته یا اشاره به این که چرا روسیه تصمیم به ایفای نقش اساسی در بحران قره باغ گرفته به الزامهای روسیه در این بحران و رقابت روسیه با ترکیه و ایران در جهت نقش فعال و اساسی جهت حل بحران پرداخته است . در مقاله "بحران قره باغ و سیاست گوباچف در جمهوریهای مسلمان" وهاب ملی به سیاستهای استالین خروشچف ، برژنف ، آندرپوف ، چرنیتکو و گورباچف در مورد جمهوریهای خودمختار و قضیه ناگورنو قره باغ، پرداخته در پایان وضعیت سیاسی منطقه را به هرم وارونه ای تشبیه کرده که در آن چهار قدرت خارجی روسیه، ایران، ترکیه و غرب (شامل اروپاو آمریکا) و سه بازیگر اصلی که مستقیما درگیر هستند (باکو-ایروان-استپاناکرت) و دو جمعیت (ارمنی و آذری) سه سطح جداگانه را تشکیل می دهند و هیچکدام از سطوح سه گانه فوق تسلط کامل بر لایه های پایین تر را ندارند. بهرام امیراحمدی در مورد علل درگیری ارامنه و آذریها بر سر مسئله قره باغ به سابقه درگیری و عوامل ژئوپلتیکی (وجود مرزهای محدب)، وجود منطقه نژادی قومی، نبود تفکر استراتژیک اشاره نموده و علل شکست آذریها را به شرح ذیل بیان می کند. -1 عدم احساس مالکیت -2 عدم ثبات سیاسی -3 عدم ثبات اقتصادی -4 نداشتن ارتش ملی -5 عدم محافظت کافی از گذرگاه استراتژیک لاچین -6 توزیع نامناسب جمعیت -7 دوری پایتخت از منطقه درگیری -8 خروج آذربایجان از کشورهای عضو مشترک المنافع در این مقاله به نقش روسیه در این بحران هم اشاره شده است . در ضمن در این پژوهش به منظور جمع آوری اطلاعات کتب و مجلات فارسی و انگلیسی کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانه دفتر مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز و کتابخانه دانشکده روابط بین الملل وزارت خارجه و کتابخانه های دانشکده علوم سیاسی و اقتصادی شهید بهشتی، علامه طباطبایی، تربیت مدرس و غیره مورد استفاده قرار خواهد گرفت . هدف پژوهش : در مجموع پژوهشگر به هنگام بررسی ادبیات مربوط به موضوع پژوهش کتاب یا مقاله ای که مستقیما "نقش روسیه در ایجاد بحران قره باغ را مورد" تبیین قرار داده باشد کم و آن هم به صورت پراکنده می باشد ضرورت انجام چنین پژوهشی تبینی بیشتر حس می شود. باشد که در این راستا چیز جدیدی بر معلومات موجود بیافزایم و جای آن دارد این مسئله تحت عنوان "بررسی بحران قره باغ با تکیه بر نقش روسیه در ایجاد و تشدید بحران" مورد پژوهش تبینی قرار گیرد.